Hip-hop rozwinął się w Polsce w latach dziewięćdziesiątych, 20 wieku, czyli 20 lat po powstaniu gatunku. Główną rolę w popularyzacji rapu odegrał Liroy, który przebił się ze swoim rapem do telewizji. To wydarzenie zainspirowało wiele grup i hip-hop zaczął rozkwitać w naszym kraju. Kielce stały się ważnym punktem na mapie rozwoju polskiego hip-hopu nie tylko za sprawą samego Liroya, ale również kilku innych osób – w tym pierwszej szerszej ekipy polskich raperów, która swoje albumy wydawała pod szyldem Wzgórze Ya-Pa 3.
Wzgórze Ya-Pa 3 – legendy polskiego rapu
Grupa w składzie: Wojtas, Radoskór oraz Fazi, stawiała pierwsze kroki już w 1990 roku, choć formalnie powstała w 1993 roku. Początkowo byli znani z koncertowania u boku Liroya pod legendarną ówcześnie nazwą „Liroy and The Hooligans.” Wystąpili również gościnnie w teledysku do utworu „Scyzoryk,” który był realizowany we współpracy z TVP. Teledysk jest jednym z najważniejszych w historii polskiego rapu, bo zyskał ogromną popularność i przedstawił ten gatunek szerszej publiczności.
WYP3 wielokrotnie zmieniało swój skład. Początkowo, z uwagi na brak zaangażowania, odszedł Fazi, a na jego miejsce przyszedł Zajka, którego z grupą zapoznał Liroy. Kolejne rozpady miały miejsce w 1996 roku, kiedy to z zespołu odszedł Radoskór, a zastąpił go Borygo, którego dzisiaj znamy pod pseudonimem Borixon.
Albumy Wzgórza Ya-Pa 3
Raperzy z Wzgórza wydali łącznie 6 albumów w ciągu 7 lat, a sprzedali łącznie 100,000 płyt.
Pierwszy album, o nazwie tożsamej z nazwą grupy, został wydany przez S.P. Records w 1995. Sprzedał się w nakładzie ponad 40,000 kopii.
Drugi album, zatytułowany „Centrum” był kolejnym albumem we współpracy S.P. Records, a został wydany w 1997 roku. Sprzedał się w nakładzie ponad 10,000 kopii.
W 1998 roku grupa wydała dwa albumy pod szyldem nowego wydawcy R.R.X. Albumy to: „Trzy” oraz „Ja mam to co ty”. Sprzedały się one w łącznym nakładzie ponad 40,000 kopii.
Przedostatni album grupy „Precedens” został wydany pod szyldem R.R.X. w 2000 roku, a sprzedał się w nakładzie 20,000 kopii.
Ostatni album grupy, „Stara szkoła rapu”, pod szyldem Blend Records został wydany w 2002 roku. Ilość sprzedanych kopii nie została udostępniona.